Moldova Hakkında

Moldova, Doğu Avrupa'da yer alan küçük bir ülkedir. Tarih boyunca farklı kültürlerin etkisi altında kalmış, zengin bir geçmişe ve çeşitlilik gösteren bir kültürel mirasa sahiptir.

Coğrafi Konum

Moldova, Doğu Avrupa’da yer alan bir kara ülkesidir. Kuzey, doğu ve güneyinde Ukrayna; batısında ise Romanya ile sınır komşusudur. Karadeniz'e doğrudan kıyısı bulunmamakla birlikte, Dinyester Nehri boyunca uzanan verimli topraklara sahiptir.

Yüzölçümü:
Yaklaşık 33.846 km²

Başkent:
Kişinev (Chișinău)

Nüfus:
Yaklaşık 2,6 milyon (2024 tahmini)

Resmi Dil:
Romence
Ayrıca Gagavuzca, Rusça ve Ukraynaca gibi diller de azınlık toplulukları tarafından konuşulmaktadır.

Para Birimi:
Moldova Leyi (MDL)

Kültür ve Gelenekler

Moldova mutfağı, tarih boyunca Romanya, Ukrayna, Rusya ve Osmanlı gibi birçok kültürün etkisiyle şekillenmiş, sade ama zengin bir yapıya sahiptir. Yemeklerde genellikle mısır unu, sebzeler, et ürünleri, süt ve peynir gibi yerel ve doğal malzemeler kullanılır.

En bilinen yemekler arasında mamaliga (mısır lapası), sarmale (lahana dolması) ve plăcintă (peynirli veya meyveli börekler) yer alır. Bu yemekler özellikle bayram sofralarında ve köy mutfağında geleneksel yöntemlerle hazırlanır. Moldova ayrıca şarapçılığıyla da tanınır; yerel üzüm çeşitlerinden yapılan ev yapımı şaraplar mutfağın ayrılmaz bir parçasıdır.

Ekonomi

Moldova ekonomisi büyük ölçüde tarım, gıda üretimi ve hizmet sektörüne dayanır.
Bağımsızlıktan bu yana ekonomik dönüşüm süreci geçirmiştir ve Avrupa Birliği ile entegrasyon yolunda ilerlemektedir.

Başlıca Sektörler:

Tarım: Üzüm, meyve-sebze, tahıl
Şarapçılık: Moldova, Avrupa'nın önde gelen şarap üreticilerindendir
Tekstil ve Giyim
Bilgi Teknolojileri ve Yazılım Hizmetleri (özellikle başkent Kişinev merkezlidir)

İhracat / İthalat Profili:

İhracat: Şarap, meyve, tahıl ürünleri, tekstil, elektronik parçalar
İthalat: Petrol türevleri, makineler, otomobil parçaları, ilaçlar

Ana Ticaret Ortakları:
Avrupa Birliği ülkeleri, Rusya, Türkiye, Çin

Tarihi

Moldova toprakları, tarih boyunca Doğu Avrupa'nın stratejik kavşak noktalarından biri olmuştur. Bölge ilk olarak İskitler ve Traklar gibi eski topluluklara ev sahipliği yapmış, ardından Daklar tarafından yerleşilmiştir. M.S. 106 yılında Roma İmparatorluğu’nun Dacia Seferi sonrası, bölge Roma egemenliğine girmiştir.

Orta Çağ'da, 14. yüzyılda kurulan Moldova Prensliği, güçlü bir feodal devlet haline gelmiştir. Bu prenslik, Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı bir voyvodalık olarak yüzyıllarca varlığını sürdürmüştür. 1812 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması ile Prut Nehri’nin doğusundaki topraklar Rus İmparatorluğu’na bırakılmıştır. Bu bölge daha sonra Besarabya olarak anılmıştır.

1918’de, I. Dünya Savaşı sonrası oluşan siyasi boşlukta, Moldova Romanya ile birleşmiştir. Ancak 1940 yılında, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan Molotov-Ribbentrop Paktı sonucu, Sovyetler Birliği bölgeyi işgal etmiş ve Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur.

1991 yılında, Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Moldova bağımsızlığını ilan etmiş, 1994 yılında yürürlüğe giren anayasası ile bağımsız, üniter bir cumhuriyet olarak varlığını sürdürmeye başlamıştır.

Siyasi Sistem

Moldova, yarı başkanlık sistemiyle yönetilen demokratik ve üniter bir cumhuriyettir. Bu sistemde yürütme yetkisi hem cumhurbaşkanı hem de başbakan arasında paylaşılır. Devletin en yüksek organları; Cumhurbaşkanı, Parlamento (Meclis) ve Hükümet’tir.

Parlamento, halk tarafından doğrudan ve genel seçimlerle dört yılda bir seçilir. 101 üyeden oluşur ve ülkenin yasama yetkisini elinde bulundurur. Yasa teklifleri, denetim yetkisi ve bütçe onayları parlamento aracılığıyla yürütülür.

Cumhurbaşkanı, Moldova’nın devlet başkanıdır ve halk oyuyla beş yıllığına seçilir. Daha çok temsil ve dengeleyici bir rol üstlenir, ancak aynı zamanda ulusal güvenlik konseyi başkanlığı gibi önemli anayasal yetkilere sahiptir. Başbakanı atamak ve hükümetin kurulmasını sağlamak gibi görevleri de bulunur.

Başbakan, hükümetin başı olarak yürütme yetkisinin esas sorumlusudur. Bakanlar Kurulu ile birlikte iç ve dış politikaların uygulanmasından, kamu hizmetlerinin yürütülmesinden sorumludur. Hükümet, parlamentoya karşı sorumludur ve güvenoyu ile görevine başlar.

Moldova'da hukuk devleti, çok partili siyasi yapı ve kuvvetler ayrılığı ilkeleri temelinde demokratik yönetim sürdürülmektedir.

AB ve Uluslararası İlişkiler

Moldova, Avrupa ile bütünleşme hedefini benimsemiş bir ülkedir. Bu kapsamda, 2014 yılında Avrupa Birliği (AB) ile Ortaklık Anlaşması imzalamıştır. Anlaşma, Moldova'nın siyasi, ekonomik ve ticari anlamda AB standartlarına uyum sağlamasını öngörür. Ayrıca Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Alanı (DCFTA) çerçevesinde AB ile ekonomik ilişkiler derinleştirilmiştir. Moldova, Avrupa entegrasyonunu stratejik bir öncelik olarak görmekte ve bu doğrultuda reform süreçlerini sürdürmektedir.

Bunun yanı sıra Moldova, birçok uluslararası kuruluşun aktif bir üyesidir. Ülke; Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT/OSCE), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ/WTO) ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ) gibi örgütlerde yer almakta ve uluslararası iş birliğini geliştirmeye çalışmaktadır. Bu üyelikler, Moldova’nın hem bölgesel hem de küresel düzeyde dış ilişkilerde daha etkin bir aktör olmasına katkı sağlamaktadır.